Làm rõ vùng nào sản xuất linh kiện cho ngành gì

Hiệp hội Doanh nghiệp ngành công nghiệp hỗ trợ TP. Hà Nội đề xuất quy hoạch cụ thể từng vùng kinh tế Bắc - Trung - Nam để phát triển các ngành công nghiệp hỗ trợ. Trong đó, phải làm rõ vùng nào sản xuất linh kiện cho ngành gì, tránh tình trạng “nhà nhà” phát triển công nghiệp hỗ trợ.

Chỉ 0,2% doanh nghiệp tham gia công nghiệp hỗ trợ

Theo Hiệp hội Doanh nghiệp ngành công nghiệp hỗ trợ TP. Hà Nội (HANSIBA), hiện tỷ lệ nội địa hóa trong các ngành rất thấp. Cụ thể, ngành ô tô đạt 5 - 20%; điện tử 5 - 10%; da giày và dệt may đều 30%; cơ khí chế tạo khác 15 - 20%. Thấp nhất là công nghiệp hỗ trợ cho công nghệ cao với tỷ lệ nội địa hóa  1 - 2%.

Chỉ có khoảng 0,2% số doanh nghiệp Việt Nam đang tham gia sản xuất chế tạo trong ngành công nghiệp hỗ trợ. Ảnh: Vũ Quang

Hạn chế này dẫn tới khối lượng linh phụ kiện nhập khẩu hàng năm lên đến hàng chục tỷ USD; riêng linh kiện điện tử và ô tô là 35 - 50 tỷ USD. Đặc biệt, chỉ có khoảng 0,2% trong tổng số gần 1 triệu doanh nghiệp Việt Nam đang tham gia sản xuất, chế tạo trong ngành công nghiệp hỗ trợ. Theo HANSIBA, đây thực sự là con số đáng báo động khi so với cộng đồng doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ tại một số nước ngay trong khối ASEAN.

HANSIBA cũng đánh giá định hướng và tầm nhìn trong các chủ trương chính sách vĩ mô của Nhà nước là đúng đắn. Tuy nhiên, việc ban hành cơ chế chính sách để các chủ trương đi vào đời sống doanh nghiệp lại chưa kịp thời. Mặt khác, Việt Nam tham gia sâu vào các hiệp định kinh tế đa phương, song phương với các nước có nền công nghiệp đã phát triển, đây là cơ hội nhưng cũng đặt ra thách thức với doanh nghiệp Việt Nam. Nếu bản thân doanh nghiệp không đổi mới, chỉ chông trờ vào sự hỗ trợ từ cơ quan quản lý Nhà nước thì doanh nghiệp vốn đã yếu sẽ càng yếu hơn. Theo HANSIBA, doanh nghiệp Việt Nam đa số quy mô nhỏ và vừa, nhiều doanh nghiệp chỉ chạy theo lợi nhuận ngắn hạn, không chú trọng sản xuất các sản phẩm công nghiệp hỗ trợ. Phần lớn doanh nghiệp đang chỉ nhìn thấy khó khăn quá lớn khi tham gia vào các lĩnh vực công nghiệp hỗ trợ.

Sớm xây dựng Luật Công nghiệp hỗ trợ

Để duy trì lợi thế cạnh tranh ngành công nghiệp hỗ trợ, HANSIBA đề xuất cần sớm xây dựng Luật Công nghiệp hỗ trợ và ban hành trong thời gian nhanh nhất.

Bên cạnh đó, HANSIBA đề xuất thành lập Ban Chỉ đạo cấp Nhà nước với sự tham gia của một số bộ, ban, ngành, đại diện tỉnh, thành phố, đại diện doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ để thống nhất chỉ đạo thúc đẩy giải quyết kịp thời các khó khăn vướng mắc cho doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ. Đồng thời, xây dựng kế hoạch, lộ trình cụ thể để phát triển các doanh nghiệp thuộc ngành công nghiệp hỗ trợ, quyết tâm đến năm 2025 tầm nhìn 2030 đạt tỉ trọng 5% - 10% trên tổng số doanh nghiệp Việt Nam.

Bên cạnh đó, Hiệp hội Doanh nghiệp ngành công nghiệp hỗ trợ TP. Hà Nội cho rằng, cần quy hoạch cụ thể từng vùng kinh tế Bắc - Trung - Nam để phát triển các ngành công nghiệp hỗ trợ, tránh tình trạng “nhà nhà” phát triển - “tỉnh tỉnh, thành phố” phát triển công nghiệp hỗ trợ nhằm hạn chế tối đa lãng phí nguồn lực của đất nước và cạnh tranh không cần thiết. Phải làm rõ vùng nào sản xuất linh kiện cho ngành gì.

Song song đó, Nhà nước cần hỗ trợ đào tạo lao động chất lượng cao, hỗ trợ công nghệ khi nhập khẩu các thiết bị cũ đã qua sử dụng nhưng phù hợp với chuẩn mực quốc tế và Việt Nam, chính sách thuế, đầu ra cho sản phẩm để trực tiếp dẫn dắt các doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ tham gia sản xuất. Cho phép các doanh nghiệp tư nhân thuộc ngành công nghiệp hỗ trợ và công nghiệp hỗ trợ cho công nghệ cao được tiếp cận vay vốn ODA để đầu tư mua thiết bị, máy móc, công nghệ của nước ngoài. Đặc biệt, chú trọng vào Nhật Bản, Hoa Kỳ cùng các nước công nghiệp phát triển để có khả năng sản xuất, liên kết tham giá chuỗi sản xuất toàn cầu.

Ông Nguyễn Vân - Phó Chủ tịch Thường trực Hiệp hội Doanh nghiệp ngành công nghiệp hỗ trợ TP. Hà Nội đề xuất, để doanh nghiệp trong lĩnh vực này tiếp cận được nguồn vốn phục vụ sản xuất, cần có giải pháp cấp thiết đặc thù về vốn, lãi suất, thời gian, hạn mức vay, tài sản thế chấp và cả hình thức tín chấp. Các doanh nghiệp rất cần các quỹ tài chính, ngân hàng tiếp tục quan tâm và có hình thưc tín chấp, bảo lãnh các hợp đồng của doanh nghiệp.

Theo các chuyên gia, việc kết nối các doanh nghiệp tập đoàn lớn quốc tế đang có mặt tại Việt Nam là hết sức quan trọng, thúc đẩy và “kèm cặp” để các doanh nghiệp FDI này cũng đặt hàng, hỗ trợ các doanh nghiệp Việt Nam sản xuất linh phụ kiện cấp cho họ để từ đó các doanh nghiệp Việt Nam trực tiếp tham gia chuỗi sản xuất công nghiệp hỗ trợ. Cùng với đó, cần có chính sách ưu đãi cụ thể khuyến khích các thanh niên Việt Nam đã học tập, làm việc tại các công ty, các quốc gia có nền công nghiệp hỗ trợ phát triển để họ khởi nghiệp trở thành các doanh nhân, doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ 100% Việt Nam.

Vũ Quang